Dworzec kolejowy w Płońsku – historia i współczesność

Dworzec kolejowy w Płońsku został oddany do użytku w 1924 roku wraz z otwarciem normalnotorowej linii kolejowej łączącej Nasielsk z Sierpcem. Jego powstanie wpisywało się w szeroko zakrojony program odbudowy i rozwoju infrastruktury kolejowej w Polsce po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku.

Rozwój sieci kolejowej wiązał się z koniecznością budowy nowych dworców i budynków stacyjnych. Aby przyspieszyć realizację inwestycji i ograniczyć koszty, zdecydowano się na tzw. projekty typowe – powtarzalne plany architektoniczne, które można było wdrażać w wielu lokalizacjach w całym kraju.

Jednym z głównych twórców tych projektów był architekt Romuald Miller, autor standardowych planów dla stacji małych i średniej wielkości. Dworzec w Płońsku powstał właśnie na podstawie jednego z jego projektów – w tzw. wariancie podstawowym dla stacji średniej wielkości. Obiekty o podobnym układzie i formie powstały również m.in. w Sierpcu, Ozorkowie, Łęczycy, Gostyninie i Kole.

Architektura budynku dworca w Płońsku nawiązuje do tzw. stylu dworkowego, zwanego również narodowym, inspirowanego polską tradycją ziemiańską oraz elementami klasycyzmu, baroku i renesansu. Dworzec zbudowano z cegły i pokryto wysokim, spadzistym dachem. Od strony frontowej znajduje się wejście z kolumnami i charakterystyczną kulą dekoracyjną na szczycie – takie same można zobaczyć także nad bocznymi ryzalitami.

Po zamknięciu dworca w 2003 roku budynek przez lata nie pełnił żadnej funkcji. W 2011 roku został zakupiony przez Miasto Płońsk i przez kilka lat część budynku była użytkowana przez Miejskie Centrum Kultury w Płońsku. Dzięki pozyskanym funduszom w latach 2021–2024 przeprowadzono jego gruntowny remont i adaptację do celów kulturalno-edukacyjnych.

Dziś budynek dawnego dworca, choć nie pełni już funkcji kolejowych, nadal pozostaje cennym zabytkiem architektury użytkowej okresu międzywojennego oraz świadectwem dynamicznego rozwoju polskich kolei w pierwszych latach niepodległości.